Jak czytać etykiety?
Wstęp
Etykieta produktu to podstawowe i najważniejsze źródło wiedzy o produkcie dla konsumenta. Prawidłowo skonstruowana etykieta powinna zawierać przede wszystkim katalog informacji obowiązkowych przewidzianych w przepisach prawa żywnościowego. Do tego etykieta powinna być łatwo dostępna, czytelna i przejrzysta. Czytanie etykiety nie powinno sprawić trudności konsumentowi.
Podstawowe informacje obowiązkowe
Na etykiecie produktu producent bądź inny podmiot odpowiedzialny za informacje o żywności zobowiązany jest zamieścić m.in. następujące informacje obowiązkowe:
- nazwę danego produktu, np. „Cukierki z nadzieniem orzechowym w czekoladzie”
- wykaz składników
- składniki alergenne z obowiązkowym wyróżnieniem ich nazw w wykazie
- ilość określonych składników – przykładowo takich, których nazwy pojawiają się w nazwie wyrobu,
np. „z nadzieniem miętowym 30%” - ilość netto całego produktu, wyrażaną w jednostkach masy bądź objętości np. „250 g”
- oznaczenie specjalnych warunków przechowywania lub użycia produktu
- termin przydatności do spożycia bądź datę minimalnej trwałości produktu
- nazwę oraz adres podmiotu odpowiedzialnego np.: producenta, dystrybutora, importera
- instrukcję użycia, gdy jest to niezbędne, aby prawidłowo użyć danego produktu oraz
- informację o wartości odżywczej
Powyższe wyliczenie informacji obowiązkowych nie jest wyczerpujące. W zależności od rodzaju środka spożywczego lista ta może być zawężana bądź rozszerzana o inne obowiązkowe elementy. Przykładowo, w przypadku wyrobów kakaowych i czekoladowych, w których został użyty jako składnik czekolady tłuszcz roślinny inny niż tłuszcz kakaowy, podaje się dodatkowo informację o tym, że wyrób „oprócz tłuszczu kakaowego zawiera tłuszcze roślinne”.
Kilka słów o wykazie składników
Jednym z najistotniejszych elementów etykiety dla konsumenta jest niewątpliwie wykaz składników produktu. Zgodnie z art. 18 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji o żywności, wykaz składników obejmuje wszystkie składniki środka spożywczego, w malejącej kolejności ich masy w momencie użycia składników przy wytwarzaniu tego środka spożywczego. Zatem, czytając wykaz składników, warto przyjrzeć się jakie składniki są wymienione na początku wykazu – będzie to świadczyło o tym, że danego składnika w procesie produkcji użyto najwięcej
i najprawdopodobniej jest go najwięcej w wyrobie gotowym.
Alergeny
Przy wykazie składników warto zwrócić szczególną uwagę na substancje alergenne – tak istotne dla coraz większej rzeszy konsumentów, u których mogą występować reakcje nadwrażliwości lub nietolerancji. Alergeny powinny być wyraźnie wyróżnione pośród innych składników – można to zrobić za pomocą czcionki, stylu pisma, podkreślenia np. „serwatka (z mleka)”, „orzeszki arachidowe”, „lecytyny (z soi)”.
Dodatki do żywności
Kolejnym ważnym aspektem wykazu składników jest informacja o obecności dodatków do żywności. Dodatki do żywności to substancje, samodzielnie nie spożywane jako żywność, dopuszczone do stosowania w produkcji środków spożywczych, w ściśle określony sposób oraz w ściśle określonej ilości. Wśród dodatków do żywności spotkać można substancje występujące naturalnie np. kwas askorbinowy (popularna witamina C) czy kurkuminę (składnik przyprawy kurkumy).
Dodatki do żywności mogą być oznaczane w wykazie za pomocą ich nazwy lub też nadanego numeru E, przewidzianych w rozporządzeniu nr 1333/2008 ws. dodatków do żywności. Nie dotyczy to dodatków będących substancjami alergennymi – te bowiem zawsze powinny być oznakowane pełną nazwą, a nie jedynie numerem E np. „dwutlenek siarki”, a nie „E 220”; „lecytyny (z soi)”, a nie „E 322”. Dodatkom do żywności obowiązkowo towarzyszy określenie ich funkcji technologicznej jaką pełnią w wyrobie gotowym, np. „przeciwutleniacz”, „emulgator”, „regulator kwasowości”.
Na terytorium UE, wszystkie dodatki są dopuszczone do obrotu na podstawie:
- dokonanej oceny bezpieczeństwa,
- potrzeb technologicznych, a także
- zapewnienia, że użycie danego dodatku nie wprowadza konsumentów w błąd.
Zasadniczo więc, stosowanie dodatków do żywności należy uznać za bezpieczne. Są jednak pewne grupy dodatków, często stosowane przy produkcji słodyczy, których spożycie może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci, zatem na etykiecie powinno towarzyszyć im konkretne ostrzeżenie. Należą do nich barwniki takie jak: żółcień pomarańczowa, żółcień chinolinowa, azorubina / karmoizyna, czerwień allura, tartrazyna, pąs 4R. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Konsumentów, Wawel nie stosuje takich barwników w swoich słodyczach.
Autorzy: Centrum Prawa Żywnościowego, A. Szymecka-Wesołowska, D. Szostek sp.j. (www.food-law.pl)